MEDYA

Kişisel koruyucu donanım (KKD) nedir? Ne zaman ve neden kullanılır? Nasıl seçilir?

Kişisel koruyucu donanım (KKD) nedir? Ne zaman ve neden kullanılır? Nasıl seçilir? 
Her şeyden önce KKD için bir tanımlama yapmak gerekirse; 
Kişisel koruyucu donanım : Çalışanı yürütülen iş ile ilgili iş sağlığı ve güvenliği yönünden oluşabilecek risklerden koruyan, bu amaç için üretilmiş; giyilen, takılan, tutulan tüm alet, araç-gereç veya cihazdır. Her bir kelimeyi ayrı ayrı inceleme mümkündür ancak belki de bu başka bir yazının konusu olabilir, KKD yönetimi hakkında da yazılacak çok şey var. 
İş güvenliği uygulamalarının vazgeçilmez bir parçası olan kişisel koruyucu donanımlar yani kısaca KKDler iş güvenliği disiplininde “son çare” olarak belirtilirken yazık ki günümüzde “ilk çare” hatta bazıları için “tek çare” haline dönüşmüş gibi bir izlenim vermektedir.
İş güvenliği disiplininde Türkiyede henüz yaygınlaşmamış veya gereken değeri göremiyor olsa da olsa da proaktif yaklaşım son derece önem taşımaktadır. Risk değerlendirmesi, acil durum planı, patlamadan korunma dokümanı gibi kaza ve meslek hastalıklarını önleyici  çalışmalar işletme henüz devreye alınmadan yapıldığında proaktiviteden bahsedebiliriz.  Bir çok yaygın araştırma sonuçları önce korumasız olarak başlayan iş güvenliği süreçlerinin reaktif bir süreç ile yönetildiği sonra ise proaktif yaklaşımın iş kazalarının azalmasında net ve hızlı yol alınmasına katkı sağladığını göstermektedir. Diğer taraftan kişisel koruyucu donanımlar risk kontrol adımlarında son sırada yer almaktadır, yürülükteki mevzuatta ve ilgili yönetmelikte belirtildiği üzere “risk kontrol adımları” veya dünyadaki adlandırılmasıyla “hierarchy of hazard control” metodolojisinin özetlenmiş ve harmanlanmış hali aşağıdadır.
  • Tehlikelerin veya kaynaklarının ortadan kaldırılması ( Elimination)
  • Tehlikeli olanın, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli olanla değiştirilmesi. ( Replacement or substitution) 
  • Risklerle kaynağında mücadele edilmesi ( Isolation) 
  • İşin yapılam şeklinin değiştirilmesi ve kontrol sisteminin geliştirilmesi ( Administrative Control )
  • Kişisel koruyucu donanım kullanımı ( Personal protective equipment, PPE) 

Konu öyle bir hal almış ki artık iş güvenliği denilince akla gelen ilk imaj baret oluyor. Peki bu hale gelmesinde iş güvenliği profesyonellerinin bir etkisi olabilir mi? Diye sorsak cevabı “elbette olabilir “şeklinde olacaktır. Bu konuda devlet, işveren, iş güvenliği uzmanı ( İGU ), işyeri hekimi ( İYH ), diğer sağlık personeli ( DSP ) nin deyim yerindeyse konuyla ilgili herkesin az ya da çok etkisi olmuştur. 
Şimdi gelelim seçim konusuna eğer tüm ön çalışmalar yapıldı ve sağlanan koruma yetersiz kalıyorsa bir KKD kullanmaya karar vermiş olmalıyız. Sonrası biraz daha kolay çünkü piyasada yeterince kişisel koruyucu donanım çeşidi var, içlerinden en uygun olanları seçmek bize kalıyor. Bu konuda öncelik koruma seviyesine verilmeli, fiyat daha sonra gelmelidir. Elbete standartlara uyum ve CE işareti gibi temel gereklilikler de göz önünde bulundurulmalıdır. Bu konuda mevzuat çok net açıklamalar yapıyor, ek olarak KKD istenen korumayı tam olarak sağlamalı, başka KKDlerle birlikte kullanılıyorsa birbirlerini engellememeli vs.
Peki kişisel koruyucu donanımları nasıl seçelim? 
Öncelikle tehlikeleri belirleyip risk değerlendirmesi yapmak gerekir, sonrasında yukarıdaki metod işyerine uygun şekilde değerlendirilmeli eğer hiç bir çözüm bulamıyorsak o zaman KKD seçmeye başlanmalıdır. İhtiyacı belirledikten sonra piyasada mevcut KKDlar arasında bu ihtiyacı karşılayacak optimum uygunluktaki ürünler pilot uygulamalarla denenmeli, en uygunu seçildikten sonra uygulamaya alınmalıdır. Unutulmamalıdır ki seçilen KKD o günün şartlarına ve bilgilerine en uygun seçimdir yani zaman içinde şartlar ve bilgiler değişecek ve daha uygunlarını bulmak gerekecektir bu nedenle bir değerlendirme-revizyon tarihi koyulması tavsiye edilir. Kullanım sırasında sürekli denetlemeler yapılmalı, periyodik ölçümler yapılmalı ve KKD ın performansı değerlendirilmelidir. Bir hatırlatma yaparak yazıyı sonlandırmak isterim, bu yapılanları ve yapılması gerekenleri bir prosedür oluşturarak yazılı hale getirmek ve tüm paydaşların ulaşabileceği yerlerde bulundurmak tüm uygulamalarda olduğu gibi KKD yönetimi konusunda da epeyce kolaylık sağlayacaktır.